viernes, 5 de junio de 2015

VIAGEMS NA GALLIZA 1886











Inácio Francisco Silveira da Mota, lisboeta 1836-1907.  Abogado, político, fue presidente del Parlamento Portugués, literato,  abarcó desde la poesía, historiografía, hasta el periodismo. Escribió libros de viajes.
Y uno de estos libros, Viaxems na Galliza, editado en 1889, y reeditado por Galaxia en 1994, lo he adquirido hace pocos días en la Feria del Libro de Tui, con motivo do Día das Letras Galegas, por casualidad, ya que según leo en los foros de libros, es difícil de conseguir.
Lo que sí puedo decir que este Viaxe por Galicia, me ha impresionado, no solamente como describe el territorio y sus gentes, sino también, y lo que más, sus reflexiones  íntimas filosóficas y su gran cultura.
Un libro para leer, releer y aprender.






I. Francisco Silveira de Mota, llega  en  tren a Valença el 15 de Mayo de 1886  y  desde allí a  Guillarei, por el recién inaugurado Puente Internacional  (25 de marzo de 1886)


La estación de Guillarei en la actualidad.

La estación de Tui (Pazos de Reis) aún no se inauguraría hasta 1889. En la estación  Tuy-Guillarey  (así era su denominación oficial)  inicia en tren su periplo por Galicia:


El 15 de mayo de 1886 llega a VIGO

  PONTEVEDRA el 18 de mayo.


El día siguiente el 19 llega aVILAGARCÍA




23 de maio. SANTIAGO



En A CORUÑA  estaría el 28 de maio.


Llega a LUGO el 30 de maio


En OURENSE el 7 de junio



Llega a  Tui, a las doce de la noche del día 11 de junio. Se hospeda en una fonda del  Pº de la Corredera. Y así  describe nuestra  ciudad en el libro:




Na parte meridional de Pontevedra, a pouca distancia da fronteira portuguesa, está situada a antiquísima Tui, cidade da que algúns historiadores fan remontar a súa orixe ós gregos e ó fillo de Tideo...





As súas casas e os seus monumentos espállanse polo cume e as encostas dun apacible outeiro, dividido en hortas e almuiñas, en canellóns, travesías e escalinatas, en rúas e prazas retangulares. Por un lado esta bañada polo río Miño, entre frondosa e alegre veiga do Louro, da outra está o monte de San Xulián, grandioso, escarpado e severo, como case todas as montañas de Galicia.

En realidade é una fermosa cidade que, sen embargo, na actualidade é tan pouco coñecida que mesmo nin sequera vén no propio diccionario Larousse.




Aquí residiu Witiza, en medio dunha fastuosa corte, cando en nome do seu pai gobernou toda Galicia e Lusitania setentrional...



Aquí en 1137, xuraron convenio de paz, perante o arcebispo de Braga e de moitos prelados e ricos homes, o emperador das Españas, Alfonso VII, e o belicoso e altivo príncipe Alfonso Enriquez, que de non ser pola súa vontade pertinaz non se tería constituido a nación portuguesa...




Aquí estivo, durante moitos anos, a capital dunha das sete provincias na que aínda no primeiro cuarto deste século se dividía Galicia. ( En 1833, pasó la capitalidad a Pontevedra)





Sigue describiendo  más sobre su historia, la conquista por los árabes, la invasión normanda y las guerras con Portugal, y la guerra  con los franceses.






Cuenta que el monumento principal de la ciudad es su catedral: Nobre e medieval fortaleza, rodeada de formidables murallas, na súa fábrica exterior, estrano e anómalo 
aspecto que non só posúe solidez e magnificencia senón sobre todo poesía. É dicir, a perdurable fermosusa.






                                                                         Foto: Adolfo Rey 
  
 Describe minuciosamente su pórtico, que dice que la portada occidental es parecida a la catedral vieja de Coimbra.




La belleza de sus naves, columnas y capiteles, el coro y la sillería de la sacristía,etc.



Cuando su guía, un fraile de la catedral, le enseña la capilla de San Telmo, dice:
Unha das capelas, conforme me afirmou con beata aflicción o frade que me serviu de guía, corresponde á cela onde morreu San Pedro González Telmo, santo que o noso frei Luis de Sousa considera portugués, baseandose en moitas razons e argumentos que el xulga deberán bastar para propios e extranxeiros, a pesar de seren aqueles, conforme afirma o elocuente dominico, peores de contentar e máis difíciles de persuadir.



Tiven ocasión tamén de contemplar ás lápidas dos túmulos do soberbio templo… Mentres eu comtemplaba estas tristes pedras, un rapaz, empregado no servicio da catedral, saltou dentro dun túmulo de mediocre escultura e tirou de alí una caveira fendida, amarela e noxenta. Pertenecera noutrora a un venerado prelado. E serve hoxe a penas para que un ignaro esfarrapado obteña cun engañoso discurso algúns céntimos.




Logo fun visitar o palacio episcopal, inmenso edificio, que máis parece mosteiro que palacio. A nobre morada dos prelados desta diócese ten cor ennegrecida e melancólica con que o sol de moitos centenares de estíos, con que as tempestades de moitos centenares de invernos aumenta a respectabilidade dos monumentos, e conserva  nas capelas e apousentos do seu vasto recinto algunhas curiosidades e antiguallas que formarían un orgulloso museu de reliquias, de non ter estragado case todo en restauración e vandalismos, cos estigmas do disparate e do mal gusto.



Fun logo ata o convento e igrexa de Santo Domingos, fundados en 1330 por frai Domingo de Valença, a expensas de Durança Pires e mais seu fillo Martiño.








A igrexa é aínda hoxe un fermoso monumento. O convento está transformado en cuartel.



Después de visitar los monumentos, escribe, para mí, lo más hermoso de su crónica en Tui.  Describe en palabras, la belleza del paisaje que divisa, que en nada difiere del mejor documental cinefotográfico de la National Geographic.




Sentín entón que necesitaba encher os pulmons de aire puro, é vital, e decidín, daquela, continuar o meu camino pola aristocrática rúa da Corredera, excelente alameda, case deserta, onde está situada a fonda donde me hospedo.



Foi unha boa decisión, pois na parte máis alta desta rúa, do lado nordeste, descóbrese un feiticeiro panorama que nin en fantasía nin en realidade vira eu outro tal.





Sobre a inmensa chaira  que abrangue  a vista, avelúdase a relva, ondean as searas, verdean as hortas; matízanse os xardins coas vivas cores dos lirios e das rosas, das madreselvas, dos mirtos, e toda clase de margaridas; 






avultan en grupos dispersos as nogueiras, os piñeiros, as sobreiras e castiñeiros coa variedade e louzanía de opulenta vexetación; hai algunhas casas humildes, escuras, medio derrubadas mais aínda atraentes; enxérganse ó lonxe os barrios de Santo Domingos e o arrabaldo de san Bartolomé; albíscanse as poboacións de ganfei  e de Oureceira; baixa sereno o Miño entre olmeiros e salgueiras. O fondo, moi o lonxe, xorden os cumios sinuosos das cordilleras de Galicia.




Estaba eu enfeitizado nesta risoña paisaxe que se identifica, por así dicilo, co espectador, e representa a vida sen tempestades, cando pasaron a pouca distancia de min algunhas mulleres do pobo, cantando en coro un romance dunha fermosa melodía que sería aproveitada con entusiasmo por Beethoven ou Bellini, se calquera deste dous atístistas volvesen ó mundo e poidese escoitala….





Al día siguiente escribe:


                                                                                                       foto: Adolfo Rey




O día despuntou hoxe sereno e puro. Logo que o estrondo dos sinos desta devota cidade me espertou do benéfico soño que encobre por algún tempo o mundo das realidades

Haciendo un paréntesis, quiero señalar que debido al “estrondo dos sinos”, como dice nuestro amigo,  esto es, al toque de las campanas de los numerosos conventos y templos que hay en la ciudad, por quejas de los vecinos, ya que muchos no podían conciliar el sueño, a finales de abril de 1931, el primer alcalde republicano tudense, D. Benito Pérez  Álvarez (Fonterosa) ordenó la prohibición del toque de las campanas en todos los templos de la ciudad hasta las ocho de la mañana.

Nuestro viajero, después de visitar el Seminario, La Misericordia, La iglesia de San Telmo, el hospital, la iglesia de San Francisco, el asilo y el  hospicio de las Hermanas de la Caridad, decide:








Logo, din un paseo en barca polo Miño, e aqueles momentos, mentres o remeiro vogaba en silencio naquelas augas medio adormecidas, representan una das máis fascinantes impresions que teño experimentado no xa longo decurso da miña existencia. Tal é o encanto que producen as veces os grades espectáculos da natureza ou da arte. As imaxes permanecen indeleblemente gravadas na alma, e constitúen certamente infortunio ou felicidade.



 Cuando vuelve para la fonda, en una librería encuentra, a buen precio: unha curiosidade bibliográfica que algún coleccionista de libros raros festexaría con entusiamo. Tratase do libro de frei Prudencio de Sandoval: Antigüedad de la ciudad y Iglesia Cathedral de Tuy. Editada en Braga en 1610.  ( foto: facsimil de mi propiedad)



Termina el libro, haciendo un  balance del viaje y la satisfacción que le causó todo lo que ha visto por la tierras de Galicia.

Y esto fue todo lo de Tui, si encontrais el libro, vale la pena leerlo. Disfrutareis.


PD. Agradezco las fotografías del blog Fotografías antiguas de Tui, en el que Pepe Bouzada, ofrece su preciosa colección,  de Adolfo, mi sobrino, etc.